تبدیل یکاها

مقدمه

در این درس به مبحث تبدیل یکاها می‌پردازیم. گاه لازم است یکای یک کمیت را به یکای دیگری تبدیل کنیم. برای مثال، ممکن است بخواهیم فاصله‌ای را که بر حسب متر اندازه‌گیری شده است، به کیلومتر یا فوت تبدیل کنیم.

روش تبدیل زنجیره‌ای

برای تبدیل یکاها از روش تبدیل زنجیره‌ای استفاده می‌کنیم. در این روش، از ضرایب تبدیل که روابط بین یکاهای مختلف را نشان می‌دهند، استفاده می‌کنیم.

مثال:

فرض کنید می‌خواهیم 2.5 کیلومتر را به متر تبدیل کنیم.

راه حل:

1. می‌دانیم که 1 کیلومتر برابر با 1000 متر است.
2. از این رابطه به عنوان ضریب تبدیل استفاده می‌کنیم:

2.5 کیلومتر * (1000 متر / 1 کیلومتر) = 2500 متر

مثال:

فرض کنید می‌خواهیم 36 کیلومتر بر ساعت را به متر بر ثانیه تبدیل کنیم.

راه حل:

1. می‌دانیم که 1 کیلومتر برابر با 1000 متر و 1 ساعت برابر با 3600 ثانیه است.
2. از این روابط به عنوان ضرایب تبدیل استفاده می‌کنیم:

36 کیلومتر / ساعت * (1000 متر / 1 کیلومتر) * (1 ساعت / 3600 ثانیه) = 10 متر / ثانیه

آهنگ کمیت

تغییر هر کمیت در زمان را آهنگ آن کمیت می‌نامیم.

مثال:

• آهنگ سرعت، تغییر سرعت در زمان است.
• آهنگ حجم، تغییر حجم در زمان است.

مثال:

فرض کنید که آب با آهنگ 125 سانتی‌متر مکعب بر ثانیه از یک شلنگ خارج می‌شود. می‌خواهیم این آهنگ را بر حسب لیتر بر دقیقه بیان کنیم.

راه حل:

1. می‌دانیم که 1 لیتر برابر با 1000 سانتی‌متر مکعب و 1 دقیقه برابر با 60 ثانیه است.
2. از این روابط به عنوان ضرایب تبدیل استفاده می‌کنیم:

125 سانتی‌متر مکعب / ثانیه * (1 لیتر / 1000 سانتی‌متر مکعب) * (60 ثانیه / 1 دقیقه) = 7.5 لیتر / دقیقه

یکاهای قدیمی ایرانی

در گذشته، از یکاهای مختلفی برای اندازه‌گیری جرم استفاده می‌شد. از جمله‌ی این یکاها می‌توان به خروار، من تبریز، سیر، مثقال، نخود و گندم اشاره کرد.

مثال:

فرض کنید می‌خواهیم 1 سیر را به گرم و کیلوگرم تبدیل کنیم.

راه حل:

1. می‌دانیم که 40 سیر برابر با 640 مثقال و 1 مثقال برابر با 4.6 گرم است.
2. از این روابط به عنوان ضرایب تبدیل استفاده می‌کنیم:

1 سیر * (640 مثقال / 40 سیر) * (4.6 گرم / 1 مثقال) = 73.6 گرم
73.6 گرم * (1 کیلوگرم / 1000 گرم) = 0.0736 کیلوگرم

جمع‌بندی

در این درس، با مفهوم تبدیل یکاها، روش تبدیل زنجیره‌ای، آهنگ کمیت و یکاهای قدیمی ایرانی آشنا شدیم.

نکات مهم

• برای تبدیل یکاها از روش تبدیل زنجیره‌ای استفاده می‌کنیم.
• ضرایب تبدیل، روابط بین یکاهای مختلف را نشان می‌دهند.
• آهنگ کمیت، تغییر کمیت در زمان است.
• در گذشته، از یکاهای مختلفی برای اندازه‌گیری جرم استفاده می‌شد.

منبع

• کتاب فیزیک دهم متوسطه