اندازه‌گیری و کمیت‌های فیزیکی

مقدمه

این درس به بررسی اندازه‌گیری و کمیت‌های فیزیکی می‌پردازد. در این درس به این موضوعات می‌پردازیم که:

• اندازه‌گیری چیست و چه اهمیتی دارد؟
• کمیت‌های فیزیکی چه هستند؟
• دو نوع کمیت نرده‌ای و برداری چه تفاوتی با هم دارند؟
• چگونه کمیت‌های برداری را نمایش می‌دهیم؟

اهمیت اندازه‌گیری

اندازه‌گیری اولین قدم برای مطالعه‌ی هر پدیده‌ی فیزیکی است. برای اینکه بتوانیم یک پدیده را بررسی کنیم، باید پارامترهای مربوط به آن را اندازه‌گیری کنیم.

ابزارهای اندازه‌گیری

هر اندازه‌گیری به ابزار خاص خود نیاز دارد. دقت ابزارهای اندازه‌گیری متفاوت است.

کمیت‌های فیزیکی

به هر چیزی که بتوان آن را اندازه گرفت، کمیت فیزیکی می‌گویند.

کمیت‌های نرده‌ای

کمیت‌های نرده‌ای کمیت‌هایی هستند که فقط اندازه دارند و جهت ندارند. برای بیان کمیت‌های نرده‌ای به عدد و یکا نیاز داریم.

کمیت‌های برداری

کمیت‌های برداری کمیت‌هایی هستند که علاوه بر اندازه، جهت نیز دارند. برای بیان کمیت‌های برداری به عدد، یکا و جهت نیاز داریم.

نمایش کمیت‌های برداری

برای نمایش کمیت‌های برداری از علامت پیکان استفاده می‌کنیم. علامت پیکان بالای نماد کمیت برداری قرار می‌گیرد.

جمع‌بندی

اندازه‌گیری اولین قدم برای مطالعه‌ی هر پدیده‌ی فیزیکی است. کمیت‌های فیزیکی به دو دسته‌ی نرده‌ای و برداری تقسیم می‌شوند. کمیت‌های نرده‌ای فقط اندازه دارند و کمیت‌های برداری علاوه بر اندازه، جهت نیز دارند. برای بیان کمیت‌های نرده‌ای به عدد و یکا و برای بیان کمیت‌های برداری به عدد، یکا و جهت نیاز داریم.

نکات کلیدی

• اندازه‌گیری اولین قدم برای مطالعه‌ی هر پدیده‌ی فیزیکی است.
• کمیت‌های فیزیکی به دو دسته‌ی نرده‌ای و برداری تقسیم می‌شوند.
• کمیت‌های نرده‌ای فقط اندازه دارند و کمیت‌های برداری علاوه بر اندازه، جهت نیز دارند.
• برای بیان کمیت‌های نرده‌ای به عدد و یکا و برای بیان کمیت‌های برداری به عدد، یکا و جهت نیاز داریم.
• برای نمایش کمیت‌های برداری از علامت پیکان استفاده می‌کنیم.

مثال

• جرم یک کمیت نرده‌ای است.
• سرعت یک کمیت برداری است.
• برای بیان جرم یک سیب به عدد و یکا (مثلاً 500 گرم) نیاز داریم.
• برای بیان سرعت یک اتومبیل به عدد، یکا و جهت (مثلاً 80 کیلومتر بر ساعت به سمت شمال) نیاز داریم.

سوالات

1. چرا اندازه‌گیری در فیزیک مهم است؟
2. دو نوع کمیت فیزیکی را نام ببرید و مثال‌هایی از هر کدام ارائه دهید.
3. تفاوت کمیت نرده‌ای و برداری چیست؟
4. چگونه یک کمیت برداری را نمایش می‌دهیم؟

منابع

• کتاب علوم پایه‌ی نهم متوسطه
• وب‌سایت آموزش و پرورش